بسم الله الرحمن الرحیم

به سوی فهم فناوری نرم (۲)

در قرن حاضر، انسان ها وارد عصر توسعه یکپارچه علوم انسانی، علوم اجتماعی و علوم طبیعی شده اند؛ بنابراین، مفهوم فناوری در حال تغییر از فناوری با زمینه محدود به فناوری با زمینه گسترده و از فناوری سخت به فناوری نرم است. فناوری نرم شاید قدیمی تر از فناوری سخت باشد، لیکن فناوری سخت به طور نظام مندتری مدوّن و درک شده است. فناوری سخت به واسطه ی اختراع وجود پیدا می کند؛ اما خودِ فرآیند اختراع و استفاده هایی که از فناوری های سخت به عمل می آیند از سَمتِ فناوری نرم حاصل می شوند. ملاحظات اخلاقی و معنوی جزء فناوری سخت نیستند. بارها شنیده ایم که فناوری فی نفسه نمی تواند شَریر و بَد باشد،بلکه شَرارت در نحوه  استفاده از آن است. فناوریِ سخت متّکی به قوانین طبیعت و اطلاعات درباره نحوه انجام کارهاست؛در حالی که فناوری نرم به نفس درونی و معرفت شناسی های کُهن متوسل می شود.

فناوری های سخت و نرم هر دو در برگیرنده سیستم های دانشی، اختراع و خلاقیت هستند. هر دو حائز اهمیت هستند؛ زیرا بر وضعیت انسان اثر می گذارند؛ اما در طول موج های به شدت متفاوتی فعالیت می کنند.

ما به عصری رسیده ایم که در آن توسعه ی علوم نرم و فناوری نرم باید شتاب بگیرد. فناوری نرم، نوعی فناوری است که از دیدگاه ها و زوایای مختلفی مانند اقتصادی، اجتماعی،فرهنگی،فلسفی و هنری حاصل می شود.تحقیقات فناوری نرم برای بازاندیشی و تامل بر چالش های بی شمارِ پیش رویِ بشر بسیار سودمند است و می تواند در نظام های فرهنگی مختلفی جای گرفته و توسعه پایدار و تحقیقات میان رشته ای را ترویج دهد تا به آگاهی های گسترده و راهکارهای اثربخش برای حل مسائل جهانی، ملّی، سازمانی و فردی دست یابیم.فناوری نرم به منزله ی دانش برگرفته از علوم انسانی و اجتماعی، علوم غیرطبیعی و دانش غیرعلمی (سنتی) برای حل مسائل عملی مختلف تعریف می شود. این همان حیطه فناوری غیرفیزیکی و ورای ماشین آلات و ابزارهای فناوری فیزیکی است.بنابراین، این نوع فناوری بر اندیشه،اعتقادات،باورها،نظام های ارزشی و انگاره های ذهنیِ انسان متمرکز می باشد؛ نه اشیاء. در واقع فناوری نرم در قلمرو ایدئولوژی، شور و احساس، ارزش ها، جهان بینی، رفتارهای فردی،گروهی،سازمانی و فرا سازمانی یا اجتماع انسانی است.نتیجه آن که: فناوری نرم و موضوعات ذیل آن،عرصه نان آوریِ نوآورانه در ارائه محصولات و خدمات مبتنی بر محتوای ترکیب شده علوم انسانی،هنر و فناوری می باشد که جنبه تجاری سازی،بازارسازی و بازاریابی آن بر مبنای کشف نیازهای متعالی ِروحی،عاطفی،انسانی و اجتماعی انسان می باشد.

مهدی حمزه پور

• دکتری مدیریت از دانشگاه علامه طباطبایی (ره)
• عضو هیات علمی گروه علوم تصمیم و سیستم های پیچیده دانشکده مدیریت دانشگاه امام صادق (ع)
• مدیر اندیشکده فناوری نرم دانشگاه امام صادق (ع)