فناوری نرم

شاید برخی تصور کنند که مفهوم فن‌آوری نرم مفهوم جدیدی است، در حالیکه بشر هزاران سال در حال ایجاد، استفاده و کسبِ منفعت از فناوری نرم بوده است. با این وجود، فن‌آوری نرم به ندرت به طور نظام یافته تعمیم یافته و دسته بندی شده و آگاهانه به عنوان شکلی از فن‌آوری، توسعه یافته است.

فناوری نرم در راستای صنعت

بدلیل تاثیر زیادِ صنعتی شدن و دستاوردهای درخشانِ علوم طبیعی و فناوری و دستیابی مُفرط به ثروت مادی است که تاکید زیادی بر فن‌آوری “بازسازی و کنترل طبیعت یا همان فناوری سخت ” داریم و از انجام تحقیقات کافی پیرامون فناوری هایی که دربرگیرنده خودِ بشر و رفتارهای انسانی هستند، غافل شده  ایم.

به علاوه، تا حدی که، فن‌آوری نرمِ به رسمیت شناخته شده، به نوعی به عنوان یک عامل غیرفن‌آوری به تصویر کشیده شده یا در دهه های اخیر از آن به عنوان جعبه سیاهی یاد شده که همه چیز را تحت پوشش قرار می دهد.

این کوتاهی در درک ماهیتِ راستینِ فن‌آوری، ما را از فهم و رفع چالش های پیش روی بشر در جامعه مدرن باز داشته است.

فناوری نرم یا سخت

فناوری نرم نیز همانند فناوری سخت به واسطه رشته ها ، سیستم های فنی و صنایع مختلف و از طریق تحقیقات ویژه در چند صدسال اخیر به وجود آمده است. صدها اثر پژوهشی پیرامون تاریخچه فن‌آوری منتشر شده است؛ در حالی که آگاهی از پارادایم دیگر فن‌آوری (فناوری نرم) حداقلی بوده است.

تقریباً تا چندی قبل، هیچ تحقیق سازمان یافته ای در خصوص سیستم های فنی و صنایع مرتبط با فناوری نرم به عنوان یک رشته رسمی صورت نگرفته است. اکنون زمان پرده برداری و انجام تجزیه و تحلیل جامع، پژوهش نظام مند و کاربردی در حوزه فناوری نرم و صنایع نرم است.

پیشرفت فناوری

پیشرفت های صورت گرفته در زمینه سازه مفهومیِ فناوری نرم، یک حوزه پژوهشی جدید را بوجود آورده که ویژگی بارز آن یک پارادایم کاملاً متفاوت برای فرآیند ارزش آفرینی است.

به موجب این پارادایم یا به تعبیری ساده، پنجره نگاه، تحقیقاتِ میان رشته ای در کنار درک جامع و عمیق تر از سیستم دانش و آگاهی انسان ترویج پیدا می کنند.

بر همین اساس، این موضوع ما را به تغییر طرزِ فکر و نیز تحول بنیادین ِدیدگاه ما نسبت به امور دنیا و گرایش افراد به حل مساله، سوق می دهد.

این پارادایم جدید، ماهیت بسیاری از مسائل داخلی و بین المللی جامعه امروز را آشکار می کند.

جهان معاصر یا جهان نرم

مطالعه فن‌آوری نرم ما را قادر به جفت کردنِ نیمه مفقودِ تاریخچه فناوری در جهان می کند که فقدان آن تاکنون به شدت مانع توانایی ما در درک جهان معاصر بوده است.

از یک نقطه نظر عملی، برای اینکه هر کشوری بتواند با چالش های خود در قرن حاضر فائق آید، صرفاً اتکا به فن‌آوری های سخت، محیط سخت و سرمایه سخت کافی نیست.

ما بایستی فن‌آوری های نرم، محیط نرم و سرمایه نرم را مطالعه و وارد راهکارهای نظام مندِ طراحی کنیم و عملیات فن‌آوری نرم و طراحی محیط نرمِ درست را برای حل بسیاری از مسائل پیاده سازی کنیم.

این امر مستلزم شتابدِهی به تحقیق، توسعه و کاربردِ علوم و فناوری های نرم است. به علاوه، فن‌آوری نرم، فن‌آوری را در تحولات و رَویّه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی متمرکز می کند.

از یک سو، ایده ها و رویکردهای جدیدی برای نوآوری در صنایع خدماتی و حتی برای نوآوری در صنایع نرم فراهم خواهد آورد؛ از سوی دیگر منجر به بهبود توانایی ما در درک، انطباق و حل مسائل پیچیده و انجام اصلاحات مناسب در سطوح مختلف سیستم های راهبردی خواهد شد.خوشبختانه، مفاهیم و مضامین فن‌آوری نرم، محیط نرم و زیرساخت نرم اخیراً از سوی محققان، حکمرانان و رسانه ها در کشورهای مختلف مورد استقبال گسترده قرار گرفته است.